W dobie naszych czasów, najchętniej wybieranymi napojami na świecie są woda i herbata. Roczne spożycie herbaty szacowane jest w granicach 2,07–2,24 kg na osobę. Spośród wszystkich herbat produkowanych i spożywanych na świecie, dominująca jest herbata czarna (ok. 77%), wypijana głównie w Europie i USA. Na drugim miejscu klasyfikuje się herbata zielona (20-22%), dominująca w krajach Azji Wschodniej (Chiny i Japonia). Herbatę czerwoną oolong spożywa się na świecie w ilości mniejszej niż 2 %.
W Azji, tradycja picia herbaty sięga ponad 4000 lat. Historia „odkrycia” najstarszej wśród wszystkich gatunków herbat- herbaty zielonej, datowana jest na rok 2737 p.n.e i oparta jest na pewnej chińskiej legendzie. Według niej podczas odpoczynku cesarza Shen Nung kilka listków, strąconych przez wiatr, wpadło niezauważenie do gotującej się wody cesarza. Napar okazał się w smaku orzeźwiający i o przyjemnym aromacie. Cesarz zachwycił się nowopoznanym napojem i wprowadził herbatę do codziennego życia swoich poddanych.
Starożytna praktyka picia herbaty związana była ze stylem życia oraz praktyką żywieniową. Ludzie pili ją w celu poprawy przepływu krwi, oczyszczenia organizm oraz uodpornienia organizmu na wszelkie choroby. Znacznie później (w XX wieku), dzięki dużemu zainteresowaniu badaczy, poznano skład herbaty oraz potwierdzono prozdrowotne jej właściwości.
Chińska medycyna do dziś wykorzystuje prozdrowotne właściwości naparu herbaty, który według rodzimego obyczaju, posiada 20 różnorodnych, korzystnych właściwości. Japończycy wymieniają 61 dolegliwości, w leczeniu których napar z herbaty może okazać się pomocny.
Skład herbat jest różnorodny i obfity w liczne związki biologicznie aktywne. Liście herbaty zawierają głównie polifenole (m.in.: flawan-3-ole, flawonole, flawony, teaflawiny, teasinenzyny, tearubiginy, antocyjany, proantocyjanidyny, fenolokwasy), metyloksantyny, (kofeina, teofilina, teobromina i in.) aminokwasy, makro- i mikroelementy.
Najlepiej dotychczas poznaną herbatą, pod względem właściwości prozdrowotnych, jest herbata zielona. Składniki herbaty zielonej są uznawane za najbardziej wartościowe i korzystnie wpływające na sprawne funkcjonowanie całego organizmu.
Potwierdzono, iż regularne i częste spożywanie naparu herbacianego działa antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, zapobiega rozwojowi nowotworów (zwłaszcza w przypadku nowotworów jelit, żołądka, dwunastnicy, jamy ustnej, płuc, prostaty, piersi i skóry), miażdżycy, chorób układu sercowo-naczyniowego, może mieć korzystny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego oraz reguluje poziom glukozy we krwi. Działa także pobudzająco na organizm oraz przeciwbakteryjnie, m.in. na szczep Escherichia coli.
Warto zwrócić uwagę, iż każda z herbat może mieć nieco inne działanie prozdrowotne. Herbatom niefermentowanym (herbata zielona i biała) przypisuje się głównie silne właściwości przeciwutleniające, przeciwnowotworowe oraz zapierające (przeciwbiegunkowe), dzięki dużej zawartości garbników, które mają wpływ również na ich charakterystyczny, rześki i lekko gorzkawy posmak. Herbaty półfermentowane (herbata czerwona oolong i Pu-erh) mają szczególne właściwości przyspieszające spalenie tkanki tłuszczowej. Obecne w nich składniki skutecznie hamują aktywność lipazy trzustkowej, obniżają poziom cholesterolu i zapobiegają otyłości. Najwięcej kofeiny znajduje się w herbatach czarnych (fermentowane) i czerwonych, dlatego ich napary najskuteczniej pobudzają organizm. Jednakże działanie stymulujące ośrodkowy układ nerwowy można osiągnąć jedynie przez krótkie 2-3 minutowe parzenie. Po dłuższym czasie działają na organizm uspokajająco i kojąco.
Wszystkim herbatom przypisuje się także właściwości odtruwające organizmu oraz usprawniające proces trawienia.
Już niebawem będzie można przeczytać więcej o produkcji herbat jak i szczegóły dotyczące działania prozdrowotnego naparów herbacianych:
- Krzewy herbaciane
- Wytwarzanie herbat
- Działanie przeciwutleniające
- Działanie przeciwzapalne
- Działanie antymutagenne i cytotoksyczne
- Działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe
- Wpływ na układ nerwowy
- Wpływ na układ sercowo-naczyniowy
- Właściwości przeciwcukrzycowe
- Wpływ na układ trawienny i profilaktyka otyłości
Piśmiennictwo:
o Krajka-Kuźniak V.: Indukcja enzymów II fazy jako strategia chemioprewencji nowotworów i innych schorzeń degeneracyjnych, Post. Hig. Med. Dosw. (2007) 61: 627-638
o Maciążek-Jurczyk M., Maliszewska M., Szkudlarek-Haśnik A., Sułkowska A.: Działanie profilaktyczne zielonej herbaty w chorobie wieńcowej. Post. Fitoter. (2011) 1:58-64
o Ostrowska J.: Herbaty – naturalne źródło antyoksydantów, Gazeta farmaceutyczna (2008) 1: 46-50
o Singh B.N., Shankar S, Srivastava R.K.: Green tea catechin, epigallocatechin-3-gallate (EGCG): Mechanisms, perspectives and clinical applications. Biochem. Pharmacol. (2011) 82: 1807–1821
o Stańczyk A., Skolimowska U, Wędzisz A.: Zawartość garbników w zielonych i czarnych herbatach oraz właściwości antybakteryjne metanolowych wyciągów. Bromat. Chem. Teksykol. (2008) XLI: 976–980
o Sumit B., Navneet S., Pooja M., Shivani C.: Pharmacological profile of green tea and its polyphenols: a review. Med. Chem. Res. (2012) 21: 3347–3360
o Suzuki Y., Miyoshi N/, Isemura M.: Health-promoting effects of green tea, Proc. Jpn. Acad., (2012) 88:101
o Wołowiec K., Jakubczyk Ł.: Herbata źródłem jonów – czyli chemiczne spojrzenie na filiżankę herbaty. źródło: http://www.ujk.edu.pl/org/sknkalcyt/ourworks/39.pdf
o http://content.yudu.com/Library/A1nrep/CookingProtectiveEff/resources/133.htm