Wiemy doskonale, jak ważne są dla naszego zdrowia świeże warzywa i owoce. Cenimy sobie też sezonowość i co raz bardziej popularne staje się kupowanie warzyw i owoców z polskich upraw. Nastała jesień i wybór sezonowych produktów nieco nam się ograniczył.

Jeszcze nie tak dawno mogliśmy zachwycać się świeżymi truskawkami, które odgrywają ważną rolę w zapobieganiu chorób przewlekłych, m.in.: choroby układu krążenia, cukrzyca typu2, nowotwory, choroby neurodegeneracyjne.

Truskawka, a prawidłowo poziomka truskawka – Fragaria x ananassa Duch., zwana jest również poziomką wielokwiatową (Fragaria grandiflora), czy poziomką ananasową. Powstała ona sztucznie, w wyniku skrzyżowania dwóch odmian wielkoowocowych poziomek: poziomki chilijskiej (Fragaria chiloensis Ehrh.) z poziomką wirginijską, środkowoamerykańską (Fragaria virginiana Duch.).

Mało kto słyszał, że liście truskawek, które w postaci wysuszonej są dostępne przez cały rok, mają taki sam prozdrowotny efekt na ludzki organizm, co owoce. Polifenole zawarte w liściach truskawki działają: antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, antybakteryjnie, antymutagennie, antyproliferacyjnie (hamuje namnażanie się komórek), przeciwdziała cukrzycy i działa przeciwnowotworowo.

Przyjrzyjmy się z bliska prozdrowotnym mechanizmom działania polifenoli liści truskawki:

DZIAŁANIE PRZECIWUTLENIAJĄCE

Około milion rodników powstaje co dziennie w naszym organizmie. Czym są wolne rodniki? W wielkim skrócie, są to reaktywne atomy lub cząsteczki, posiadające niesparowane elektrony. Powstają podczas procesów biologicznych, zachodzących wewnątrz i zewnątrz komórki. Z wolnymi rodnikami „walczą” przeciwutleniacze (antyoksydanty). Jeśli zaburzona zostanie równowaga między przeciwutleniaczami a utleniaczami (jak RFT- reaktywne formy tlenu) dojdzie do rozwoju stresu oksydacyjnego. Wówczas mamy do czynienia z nadmiernym gromadzeniem się utleniaczy, które uszkadzają błonę komórkową i DNA. Konsekwencją jest rozwój licznych chorób i zaburzeń, również tych związanych z procesem starzenia się organizmu, jak choroby neurodegeneracyjne (choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Alzheimera).
Polifenole truskawki charakteryzują się wysokim całkowitym potencjałem antyoksydacyjnym (zdolność ekstraktu liści truskawek do neutralizacji konkretnych form wolnych rodników), dzięki czemu wykazują ochronne działanie na organizm ludzki przed rozwojem różnych chorób o podłożu zapalnym.

….. Jak to się ma do owoców truskawki ???…..

Owoce jagodowe (w tym truskawki) charakteryzują się wysoką zawartością związków fenolowych, a więc cechuje ich wysoka aktywność antyoksydacyjna.
Owoce truskawki zawierają 10x wyższą zawartość tych związków od warzyw i tyle samo razy wyższą od zbóż. Ponadto, truskawki mają 1,3x większą aktywność antyoksydacyjną niż pomarańcze, 2x większą niż winogrona, 5x większą od jabłek i bananów oraz 13x większą niż miód spadziowy (honeydew).
Wyższy potencjał antyoksydacyjny owoców truskawek (czyli wyższa zawartość związków polifenolowych o charakterze antyoksydantów) są charakterystyczne dla owoców pochodzących z upraw ekologicznych.

J E D N A K Ż E

To właśnie liście truskawki (a zwłaszcza te młode) mają silniejsze właściwości antyoksydacyjne oraz zawierają więcej związków polifenolowych (odpowiedzialne za te właściwości) niż owoce. Co więcej, mają one większy potencjał antyoksydacyjny od witaminy C i E, a przy tym są od nich tańszym surowcem.

DZIAŁANIE PRZECIWNOWOTWOROWE

Najbardziej antymutagennymi związkami w liściach truskawki są elagotanoidy i produkty ich degradacji, w szczególności kwas elagowy.
Kwas elagowy zapobiega tworzeniu się komórek nowotworowych poprzez uniemożliwianie wiązania kancerogenów (czynników rakotwórczych) z cząsteczką DNA. Aktywuje on enzymy II fazy detoksykacji, odpowiedzialne za sprawne i szybkie usuwanie substancji rakotwórczych.

Badania Losso i współpracowników wykazały, iż kwas elagowy podany w ilościach 1-100 µmol/l działa szczególnie hamująco na proliferację (silny rozrost) ludzkich komórek okrężnicy, gruczołu sutkowego i prostaty. Inne badania wskazują na stymulację apoptozy (zaprogramowana śmierć) komórek raka trzustki, przełyku i wątroby.

KORZYSTNY WPŁYW W PROFILAKTYCE CUKRZYCY TYPU 2 I CHORÓB SERCA

• W 2015 roku Ibrahim i Abd Maksound opublikowali wyniki badań na szczurach z indukowaną cukrzycą. Okazało się, iż wyciągi z liści truskawki obniżały poziom glukozy, mocznika i kreatyniny w osoczu, a także zmniejszyły częstotliwość uszkodzenia nerek u szczurów. W związku z tym odkryciem autorzy sugerują stosowanie liści truskawki w postaci naparów jako użyteczny środek ziołowy dla pacjentów z nefropatią cukrzycową.
• Liście truskawki działają profilaktycznie względem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Zmniejszają ryzyko wystąpienia tych chorób poprzez m.in. zahamowanie stanów zapalnych, poprawę funkcji śródbłonka naczyń, hamowanie agregacji płytek krwi (zlepianie się płytek krwi) oraz poprawę profilu lipidowego (cholesterolu LDL, HDL i trój glicerydów) osocza.

INNE DZIAŁANIA PROZDROWOTNE

• Dzięki właściwościom antyoksydacyjnym (wynikające z obecności polifenoli), liście truskawki redukują stany zapalne w organizmie, wpływając na wzrost odporności organizmu.
• Liście truskawki działają silnie przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie.
• W medycynie ludowej napary z liści truskawki stosowane były w łagodzeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych, a w szczególności przy biegunkach (działanie ściągające), oraz jako środek do stosowania zewnętrznego na otarcia skóry i błon (działanie przeciwzapalne).
• Liście truskawki stosowane są również jako tradycyjne środki pobudzające apetyt, w celu łagodzenia bólu gardła (działanie kojące), przy leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej w przypadku aft, w leczeniu hipercholesterolemii (wysoki poziom cholesterolu we krwi, zwłaszcza frakcji LDL), do obniżenia ciśnienia krwi,przeciwzakrzepowo, jako środek moczopędny, wspomagające wydalenie kamieni nerkowych i patogenów jelitowych (bytujące w jelitach chorobotwórcze bakterie, pasożyty, grzyby itp.), w celu poprawienia pracy jelit i wątroby, w leczeniu anemii, zapalenia wątroby, w przypadku nudności, jako środek wzmacniający system nerwowy, w leczeniu stanów zapalnych stawów, przyspieszający metabolizm organizmu (wspomagający odchudzanie) oraz przeciwalergiczne.

Jak spożywać liście truskawek?

Niewątpliwą zaletą liści truskawki jest fakt, iż zerwane latem z ogródka i wysuszone, mogą być stosowane przez cały rok, w postaci m.in. naparu.

W celach profilaktycznych należy zalać kilka liści wrzątkiem.
W leczeniu łagodnych biegunek: 2 łyżki liści zalać 1 szklanką wody gorącej i gotować pod przykryciem przez 5 min na słabym ogniu. Pozostawić na 15 min i odcedzić. Pić do ½ szklanki 2 do 3 razy dziennie, godzinę przed jedzeniem.
Jako środek moczopędny, w nieżycie dróg moczowych, dnie moczanowej, dolegliwościach skórnych: 1 łyżkę liści zalać 1 szklanką wody gorącej i gotować pod przykryciem przez 5 min na słabym ogniu. Pozostawić na 15 min i odcedzić. Pić do ½ szklanki 2 do 3 razy dziennie, między posiłkami.

Piśmiennictwo:
Część ogólna:
o Giampieri F., Alvarez-Suarez J.M., Mazzoni L.: The potential impact of strawberry on human health, Review. Nat. Prod. Res. (2013), 27: 448-455
o Karlund A., Salminen J-P, Koskinen P.: Polyphenols in Strawberry (Fragaria × ananassa) Leaves Induced by Plant Activators. J. Agric. Food Chem. (2014), 62: 4592−4600
o źródło internetowe: http://www.panacea.pl/articles.php?id=202 [data wejścia: 16.01.2015] o Cheplick S., Kwon Y-I, Bhowmik P., Shetty K.: Phenolic-linked variation in strawberry cultivars for potential dietary management of hyperglycemia and related complications of hypertension. Bioresour. Technol. (2010), 101: 404–413
o Nile S.J., Park S.W.: Edible berries: Bioactive components and their effect on human health. A review. Nutrition (2014), 30: 134–144

Część Działanie przeciwutleniające:
o Giampieri F., Alvarez-Suarez J.M., Mazzoni L.: The potential impact of strawberry on human health, Review. Nat. Prod. Res. (2013), 27: 448-455
o Aaby K., Skrede G., Wrolstad R.E.: Phenolic Composition and Antioxidant Activities in Flesh and Achenes of Strawberries (Fragaria x ananassa). J. Agric. Food Chem. (2005), 53: 4032-4040
o Vrhovsek U., Guella G., Gasperotti M.: Clarifying the Identity of the Main Ellagitannin in the Fruit of the Strawberry, Fragaria vesca and Fragaria ananassa Duch. J. Agric. Food Chem. (2012), 60: 2507−2516
o Giampieri F., Alvarez-Suarez J., Battino M.: Strawberry and Human Health: Effects beyond Antioxidant Activity. J. Agric. Food Chem. (2014), 62: 3867−3876
o Giampieri F., Tulipani S., Alvarez-Suarez J.M.: The strawberry: Composition, nutritional quality, and impact on human health. A review. Nutr. (2012), 28: 9–19
o Nile S.J., Park S.W.: Edible berries: Bioactive components and their effect on human health. A review. Nutrition (2014), 30: 134–144
o Wang S.Y., Lin H-S: Antioxidant Activity in Fruits and Leaves of Blackberry, Raspberry, and Strawberry Varies with Cultivar and Developmental Stage. J. Agric. Food Chem. (2000), 48: 140-146
o Crecente-Campo J., Nunes-Damaceno M., Romero-Rodriguez M.A.: Color, anthocyanin pigment, ascorbic acid and total phenolic compound determination in organic versus conventional strawberries (Fragaria x ananassa Duch, cv Selva). J Food Compost Anal (2012), 28: 23–30

Część Działanie przeciwnowotworowe:
o Klimek B.: Analiza fitochemiczna roślinnych substancji leczniczych. Dla studentów farmacji. Zakład Farmakognozji Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź 2011, 106-115
o Kwiatkowska E.: Kwas elagowy – zawartość w żywności i rola prozdrowotna. Post. Fitoter. (2010), 4: 211-214
o Josuttis M., Verrall S., Stewart D.: Genetic and Environmental Effects on Tannin Composition in Strawberry (Fragaria × ananassa) Cultivars Grown in Different European Locations. J. Agric. Food Chem. (2013), 61: 790−800
Literatura prezentowanych badań:
o Kwiatkowska E.: Kwas elagowy – zawartość w żywności i rola prozdrowotna. Post. Fitoter. (2010), 4: 211-214
o Losso J.N., Bransode R.R., Trappey A.: In vitro anti-proliferative activities of ellagic acid. J. Nutr. Biochem. (2004), 15: 672-678

Część Korzystny wpływ na profilaktykę cukrzycy typu 2 i chorób serca:
Badanie dotyczące cukrzycy:
o Ibrahim D.S., El-Maksoud M.E.A.: Effect of strawberry (Fragaria x ananassa) leaves extract on diabetic nephropathy in rats. Int. J. Exp. Path. (2015)
Badania dot. chorób serca:
o Nile S.J., Park S.W.: Edible berries: Bioactive components and their effect on human health. A review. Nutrition (2014), 30: 134–144
o Giampieri F., Tulipani S., Alvarez-Suarez J.M.: The strawberry: Composition, nutritional quality, and impact on human health. A review. Nutr. (2012), 28: 9–19
o Giampieri F., Alvarez-Suarez J.M., Mazzoni L.: The potential impact of strawberry on human health, Review. Nat. Prod. Res. (2013), 27: 448-455

Część Inne działania prozdrowotne:
o Giampieri F., Alvarez-Suarez J.M., Mazzoni L.: The potential impact of strawberry on human health, Review. Nat. Prod. Res. (2013), 27: 448-455
o Giampieri F., Tulipani S., Alvarez-Suarez J.M.: The strawberry: Composition, nutritional quality, and impact on human health. A review. Nutr. (2012), 28: 9–19
o Fecka I.: Development of Chromatographic Methods for Determination of Agrimoniin and Related Polyphenols in Pharmaceutical Products. J. AOAC Int. (2009), 92: 410-418
o Nile S.J., Park S.W.: Edible berries: Bioactive components and their effect on human health. A review. Nutrition (2014), 30: 134–144

Część Jak spożywac liście truskawek:
o Ożarowski A., Jaroniewski W.: Rośliny lecznicze I ich praktyczne zastosowanie, IWZZ, Warszawa 1989